ผ้าจกขนเม่น เอกลักษณ์อันโดดเด่น ของ ‘สุนทรีผ้าไทย’ เสาหลักแห่งวงการผ้าทอไทยพวนแห่งบ้านหาดเสี้ยว จังหวัดสุโขทัย ผู้เปิดประตูนำผ้าทอไทยพวนออกไปอวดโฉมในโลกกว้าง ผ่านศิลปะบนผืนผ้าจากฝีมือของช่างทอกลุ่มหัตถกรรมพื้นบ้านโบราณหาดเสี้ยว ที่ประณีตงดงามตามวิถีดั้งเดิมที่ใช้การ “จก” เส้นฝ้ายหรือเส้นไหม และการ “เข็น” แบบโบราณ ผ้าแต่ละผืนใช้เวลาร่วมเดือนในการทอ…บางผืนใช้เวลาหลายเดือน
ผ้าทอไทยพวน ได้รับการยกย่องว่าเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่มีเทคนิคและวิธีการทอที่สลับซับซ้อน สะท้อนเอกลักษณ์ความเป็นไทย สะท้อนอัตลักษณ์ของแต่ละท้องถิ่นที่แตกต่าง แต่ละลวดลาย แต่ละวิธีการทอแสดงออกถึงภูมิปัญญาของแต่ละชุมชนที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ
ผ้าทุกผืนล้วนมีเรื่องเล่าและเรื่องราวอยู่เบื้องหลัง ที่ช่างทอแต่ละคนมุ่งมั่นที่จะถ่ายทอดผ่านการถักทอของทุกเส้นใย ให้เป็นผลงานแห่งความภูมิใจ มัดใจคนรักผ้าที่ได้ครอบครองงานศิลป์หนึ่งเดียวในโลก
เรื่องราวบนผืนผ้า
“ผ้าลายจก” แบบไทยพวนบ้านหาดเสี้ยวศิลปะบนผืนผ้าของอำเภอศรีสัชนาลัย สุโขทัย เป็นภูมิปัญญาของชาวไทยพวนที่โยกย้ายถิ่นฐานมาจากเมืองพวน ทางตอนใต้ของหลวงพระบางที่ลาวตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 3 ครองใจคนรักผืนผ้าด้วยลวดลายอันเป็นเอกลักษณ์
ผ้าจกอาศัยผู้ทอที่ชำนาญจะมีภาพร่างของสิ่งที่จะทออยู่ในหัว แล้วจึงค่อยๆ สร้างลายตามที่ออกแบบตามนั้น จนออกมาเป็น 9 ลายยอดนิยม ได้แก่ ลายสี่ขอ ลายแปดขอ ลายเครือน้อย ลายเครือกลาง ลายเครือใหญ่ ลายน้ำอ่าง ลายสิบสองหน่วยตัด ลายมนสิบหก และลายสองท้อง ชื่อลายถ่ายทอดภาพของสิ่งที่เป็นแรงบันดาลใจในการเกิดลาย ซึ่งรายละเอียดมีมากมายแต่สำหรับเราแล้วมองเห็นว่าลวดลายเหล่านั้นคืองานศิลปะฝีมือภูมิปัญญาไทยที่สร้างสรรค์ด้วยสองมืออย่างแท้จริง
ต่อยอดเอกลักษณ์แห่งภูมิปัญญา
“ที่นี่คือกลุ่มทอผ้าไทพวนของอำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย” มืด–รวีวรรณ ขนาดนิด ผู้จัดการของแบรนด์ ผู้ทำงานร่วมกับชุมชนแนะนำถึงการรวบรวมสมาชิกช่างทอผ้าด้วยเทคนิคการทำผ้าทอด้วยมือ ใช้ฝีมือสร้างสรรค์ลายโบราณซึ่งเป็นการทำงานของกลุ่มชาวบ้าน “จกคือการล้วงเส้นด้ายขึ้นมาให้เป็นลายด้วยขนเม่น” เธอเฉลยที่มาของชื่อผ้า ที่เกิดจากการใช้ปลายแหลมของขนเม่น ยกเส้นด้ายยืนขึ้นแล้วสอดเส้นด้ายสีเข้าไปทีละเส้นตามจังหวะการทอ จนเกิดลายและสีสันเฉพาะตัว
“สุนทรีผ้าไทย” ยังเป็นศูนย์การเรียนรู้ภูมิปัญญาไทย เฮือนไทยพวนโบราณบ้านหาดเสี้ยว เกิดจากความตั้งใจครูสุนทรี วิชิตนาค ครูภูมิปัญญาไทยและครูศิลป์แห่งแผ่นดิน ผู้อุทิศตนให้การทอผ้ามากว่า 70 ปี เพื่อพัฒนา รักษา ต่อยอด และอนุรักษ์ไว้ซึ่งภูมิปัญญาของผ้าทอไทยให้คงอยู่ตลอดไป
ที่นี่รวบรวมสมาชิกช่างทอผ้าด้วยเทคนิคใช้มือจกขนเม่นแบบไทยพวนบ้านหาดเสี้ยว หรือการใช้ขนเม่นล้วงฝ้ายจากด้านล่างขึ้นด้านบนทั้งผืน เพื่อเป็นต้นแบบของงานผ้าอันเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดสุโขทัย ก่อนจะนำไปทำผลิตผลิตภัณฑ์ประเภทผ้าที่ตอบโจทย์การใช้งานของทั้งคนรุ่นก่อนและคนรุ่นใหม่ ทั้งยังเปิดให้นักท่องเที่ยวและผู้ที่สนใจเข้าไปศึกษาวิถีชีวิตแบบไทยพวนในอดีตเพิ่มเติมอีกด้วย
Suggestion
กว่าจะเป็นผ้าลายจก
การทอ ‘ผ้าลายจก’ ไม่ใช่เรื่องง่าย ผ้าจกของสุนทรีผ้าไทย กว่าจะเสร็จเป็นผืน แต่ละผืนใช้เวลานานนับเดือน ผ่านกรรมวิธีอันละเอียดลออถึง 13 ขั้นตอน!!
เริ่มจาก “ตูนฝ้าย”…นำปุยฝ้ายจากต้นมาผึ่งแดดเพื่อให้แห้ง แล้วนำไป “อิ๊ว” คือหีบเอาเมล็ดก่อนจะนำมา “ยิงฝ้าย” โดยนำปุยฝ้ายที่ได้มาดีดด้วยกงฝ้ายให้ได้ปุยละเอียดและกลายเป็นเนื้อเดียวกัน ก่อนที่จะไป “ล้อมฝ้าย” โดยนำปุยฝ้ายละเอียดมากลึงจนเป็นแท่งกลม ที่ทั้งมีเส้นผ่าศูนย์กลางและยาว 1 เซนติเมตรโดยประมาณ ชาวบ้านที่บ้านหาดเสี้ยวซึ่งเป็นที่ตั้งของชุมชนทอผ้าคุ้นเคยกับขั้นตอนเหล่านี้ดี 
ต่อไปค่อย “เข็นฝ้าย” “เปียฝ้าย” “เฮ้าน้ำข้าวฝ้าย”…จนถึงตอนนี้ก็ยังไม่ถึงขั้นตอนการทอ แต่ต้องนำฝ้ายที่เป็นกำไปย้อมสีเสียก่อน ย้อมแล้วก็ต้องตากจนแห้งและนำไปทำความสะอาดเสียก่อนจะถูกนำมาจัดเรียกเส้นฝ้ายใหม่ให้มีความยาวติดต่อกัน เพื่อเข้าสู่โหมดการลงมือทอ ซึ่งยังจะต้องผ่านทั้ง…การค้นหูก การสืบหูก การฮ้างหูก และการปั่นหลอด ที่แค่อ่านก็เหนื่อยด้วยเห็นภาพความยาวนาน…
ขั้นตอนการทอจึงเริ่มต้นขึ้นและใช้เวลาไปอีกนับเดือน ฝ้ายที่ถูกทำเป็นด้ายผ่านฝีมือการทอด้วยเทคนิคเฉพาะที่สืบทอดต่อกันมายาวนานกว่า 200 ปี คือใช้ขนเม่นจกฝ้ายสลับสีลงในผืนผ้า เพื่อสร้างลวดลายและสีสันให้สวยงามตามความต้องการ
เปิดประตูสู่ตลาดโลก
เมื่อโลกหมุนไป ผ้าทอลายจกจึงหมุนตาม ที่ “สุนทรีผ้าไทย” นอกจากจะใช้วิธีทอผ้าแบบโบราณแล้ว ยังผสมผสานความร่วมสมัย มีการพัฒนาวิธีการถอดลวดลายจากชิ้นผ้า มาสร้างเป็นกราฟในคอมพิวเตอร์ ดัดแปลงลวดลายและสีสันให้มีความทันสมัย การจัดวางอย่างลงตัว เพื่อให้คนรุ่นใหม่หันมาสนใจผ้าโบราณร่วมสมัย
ครูสุนทรีผู้ก่อตั้งที่นี่เคยเล่าไว้ด้วยความภูมิใจที่งานฝีมือของบรรพบุรุษได้ถูกนำไปวางขายให้ต่างชาติได้รู้จัก และสร้างชื่อเสียงโด่งดังให้กับผลงานไทย “สินค้าทอมือบ้านหาดเสี้ยว ได้รับการเพิ่มรายได้ เพิ่มโอกาส และเพิ่มงานให้กับทุกคนในชุมชน ซึ่งนี่คือสิ่งหนึ่งที่ทาง คิง เพาเวอร์ ช่วยให้ชุมชน มีความเข้มแข็ง และยังได้ทำงานด้านภูมิปัญญากันต่อไป” รวีวรรณ ขนาดนิด ผู้จัดการแห่งสุนทรีผ้าไทยย้ำถึงเจตนารมณ์อีกครั้ง
“สุนทรีผ้าไทย” ไม่ได้มีเพียงแค่ผ้าจก แต่ยังได้สร้างมิติใหม่ให้ผ้าไทยด้วยรูปแบบเสื้อผ้า กระเป๋า ของตกแต่งบ้าน หมวก ผ้าพันคอ ผ้าห่ม ผ้าคลุ่มไหล่ ย่าม และสายห้อยโทรศัพท์มือถือ ที่สวยงามประณีตและมากมายด้วยประโยชน์สอยก่อนจะต่อยอดเป็นแบรนด์ลูกอย่าง “ซันทรี” ซึ่งก็มาจากสุนทรี หรือ Suntree ชื่อแบรนด์ในภาษาอังกฤษ ทำหน้าที่แปลงโฉมเป็นผลิตภัณฑ์ร่วมสมัยตอบโจทย์แฟชั่นยิ่งขึ้น ตั้งแต่ผ้าซิ่นตีนจกสีสันแปลกตา เสื้อคลุมดีไซน์เก๋ ไปจนถึงผ้าคลุมไหล่ลวดลายรูปแบบใหม่ที่เข้าได้กับทุกลุค
ทั้งหมดล้วนทำจากวัตถุดิบที่มีคุณภาพ ผสานการออกแบบโดนใจคนรุ่นใหม่ที่ทำให้ผ้าไทยสามารถหยิบไปใช้ได้ทุกวัน
SUNTREE
ที่ตั้ง : 329 หมู่ที่ 9 ตำบลหนองอ้อ อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย 64130
Facebook: SUNTREE
ข้อมูลสินค้าเพิ่มเติมที่ตลาดพลังคนไทย
คลิก: SUNTREE
สนใจสินค้าพลังคนไทย สามารถสนับสนุนได้ที่คิง เพาเวอร์ทุกสาขา
ปักหมุดจุดเช็คอิน-แชะรูป-ท่องเที่ยวใกล้เคียง
• บ้านนาต้นจั่น ใช้ชีวิตสโลว์ไลฟ์ กับชุมชนเล็กๆ น่ารัก หัดทำผ้าหมักโคลน ขี่จักรยานไปดูพระอาทิตย์ขึ้นตอนเช้าที่จุดชมวิว ชิม “ข้าวเปิ๊บ” หรือก๋วยเตี๋ยวพระร่วง
• อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย ขี่จักรยานชมโบราณวัตถุและโบราณสถานที่มีถึง 125 แห่งภายในนั้น ท่องอดีตผ่านมรดกโลกแห่งนี้
• ทุ่งทะเลหลวง ชมวิวเกาะรูปหัวใจ ที่ประดิษฐานพระพุทธรัตนสิริสุโขทัย ที่ได้ชื่อว่าเป็น “แผ่นดินศักดิ์สิทธิ์รูปหัวใจ” และเป็นจุดชมวิวอันซีนประเทศไทย
