“ตำบลเราถูกยุบ อบต. ไปขึ้นกับตำบลพลิ้วมาเกือบยี่สิบปีแล้ว ประเทศเรามีไม่กี่อบต.ที่ต้องไปรวมอยู่กับตำบลอื่นๆ ตำบลคลองน้ำเค็มของเราก็เป็นหนึ่งในนั้น”
ตำบลคลองน้ำเค็มเป็นตำบลเล็กๆ ที่มีประชากรไม่ถึง 1,500 คน ขนาดตำบลทำให้พื้นที่สำหรับการเกษตรมีน้อยลง คนหนุ่มสาวพากันเข้าไปทำงานในเมือง จึงมีผู้สูงอายุอาศัยอยู่เยอะ แม้จะเป็นเช่นนั้นแต่ตำบลคลองน้ำเค็มก็มีศูนย์รวมเป็นวิสาหกิจชุมชนคลองน้ำเค็มทันใจ เป็นพื้นที่ให้ทุกคนมาร่วมมือกันเพื่อ สร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์สร้างชื่อให้กับตำบล โดยมี คุณนิด – วัลลี ใจเย็น เป็นประธานกลุ่มวิสาหกิจ พาชาวบ้านก้าวไปข้างหน้าพร้อมกับสำนึกรักบ้านเกิดที่ชัดเจนและแน่วแน่
คุณนิดพาเราไปทำความรู้จักกับตำบลคลองน้ำเค็ม จังหวัดจันทบุรี ตำบลเล็กๆ มีภูมิทัศน์ที่สวยงาม แต่กลับเหมือนถูกหลงลืม มีพืชสวนเจริญเติบโตงอกงาม วัฒนธรรมอาหารพื้นบ้าน วิถีชีวิตพึ่งพาอาศัย ช่วยเหลือกันของชาวบ้านและสมาชิกในกลุ่ม สิ่งสวยงามเหล่านี้อยู่ในสัมผัส ในรสชาติของต้มยำโป๊ะแตกซอสมังคุด ผลิตภัณฑ์ที่สร้างชื่อให้กับกลุ่มวิสาหกิจและทำให้คนต่างชาติรู้จักคลองน้ำเค็ม
วิถีคลองน้ำเค็ม
ในจังหวัดจันทบุรีมีตำบลหนึ่งแอบซ่อนอยู่ ตั้งอยู่ไม่ไกลจากหาดแหลมสิงห์ แม้จะมีประชากรน้อยนิดเพียง 1,500 คน และมีผู้สูงอายุเป็นจำนวนมาก แต่ก็เป็นตำบลที่อบอุ่นและพืชพันธุ์เจริญงอกงาม ทั้งยังเป็นที่ตั้งของอุโบสถในวัดคลองน้ำเค็มอายุกว่าร้อยปีที่ได้รับการอนุรักษ์ โดยกรมศิลปากร ในความเป็นตำบลเล็กๆ ที่สมบูรณ์แต่หลายคนอาจไม่รู้จักจนเกือบจะถูกกลืนไปกับตำบลอื่นนี้ มีรสชาติเมืองจันท์ของแท้อยู่ รอให้ทุกคนได้เข้าไปลองสัมผัส
วิสาหกิจคลองน้ำเค็มทันใจจึงเริ่มต้นขึ้น โดยมีคุณนิดเป็นประธานกลุ่ม ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2544 มีแบรนด์ภายใต้ความดูแลคือ คุณยายกำลังสอง รังสรรค์ผลิตภัณฑ์ปูอบโอ่ง 3 รส เป็นผลิตภัณฑ์ OTOP และวางจำหน่ายในสนามบิน และ คิง เพาเวอร์ ดิวตี้ฟรี จนสร้างชื่อ ความสำเร็จจากคุณยายกำลังสองจึงตามมาด้วยการพัฒนาแบรนด์ใหม่โดยมี “คิง เพาเวอร์ ไทย เพาเวอร์ พลังคนไทย” เป็นผู้สนับสนุน มาเป็นผลิตภัณฑ์ พรีเมียม จดสิทธิบัตร ใช้ชื่อ ‘รสมือจันท์’ สะท้อนรสชาติคนจันทบุรีโดยแท้ในทุกองค์ประกอบ โดยมีต้มยำโป๊ะแตกซอสมังคุดจากรสมือจันท์ ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ได้รับความนิยมล้นหลาม
“ต้มยำโป๊ะแตกของรสมือจันท์ เราเอาภูมิทัศน์ของเราใส่เข้าไปในผลิตภัณฑ์ด้วย ชาวสวนจะเลี้ยงกุ้งหอยปูปลาในโป๊ะ โป๊ะก็คือคันนา สมัยก่อนเขาเรียกโป๊ะ พอโป๊ะแตกกุ้งหอยปูปลาก็ออกมา ปู่ย่าตายายก็ต้มยำให้กิน ถ้าในกรุงเทพฯ เรียกว่าต้มยำรวมมิตร จันทบุรีเรียกว่าต้มยำโป๊ะแตก” วิถีชีวิต อาหารพื้นบ้าน และความสมบูรณ์ สามอย่างนี้รวมกันอยู่ในหนึ่งผลิตภัณฑ์รสเลิศ เป็นอาหารบรรจุสำเร็จที่เต็มไปด้วยเรื่องราวสดใหม่และชีวิตของคนที่ไหลเวียน
มังคุดที่ตกหล่นและปูติดอวน
“จันทบุรีเป็นจังหวัดที่ผลิตมังคุดได้เป็นอันดับ 1 ของประเทศไทย เพราะฉะนั้นเรามีมังคุดเยอะ ของเสียก็เยอะ ผลผลิตที่เก็บไม่ทัน ที่เป็นเนื้อแก้วยางไหล หรือมังคุดตกไซส์ เราก็ต้องเอามาแปรรูป”
เมื่อถึงฤดูเก็บเกี่ยวมังคุดที่ส่งออกหรือขายได้มักถูกเก็บจากตะกร้อ ส่งขายในราคากิโลกรัมละ 220 บาท ส่วนลูกที่ตกพื้นหรือถูกปล่อยให้สุดคาต้นมักจะขายไม่ออก มังคุดเหล่านี้เองที่รสมือจันท์นำมาเพิ่มมูลค่าพัฒนาเป็นมังคุดกวน ชีสมังคุด…ชีสมังคุดอบเนย (หรือก็คือขนมปังกรอบชีส) และมังคุดอบน้ำผึ้ง น้ำที่เหลือจากมังคุดอบน้ำผึ้งแทนที่จะนำไปทิ้งก็นำมาผสมกับพริกและกระเทียมให้เป็นซอสมังคุด รอเวลานำมาผัดกับปูที่ได้จากอวนเรือประมง
“ปูเรืออวนลากที่ติดมาจากการที่ชาวประมงออกทะเล จุดประสงค์เขาไม่ได้ลากปูแต่เขาไปลากกุ้ง ลากปลา แล้วปูก็ติดมา เขาก็คัดปูมาส่งให้เรา ต้องใช้เรือหลายลำกว่าจะได้ปูมาเป็นสิบยี่สิบกิโล” วัตถุดิบหลักของต้มยำโป๊ะแตกซอสมังคุดใช้ปูเป็นโปรตีนหลัก แต่ละวันที่เรือประมงเข้า หัวหน้าทีมวัตถุดิบก็จะไปรับซื้อปูมาเป็นการกระจายรายได้ให้ชาวประมง
แต่ละครั้งที่เริ่มต้นการผลิตจะรับซื้อปูมาถึง 350 กิโลกรัม แต่หลังจากคัดทิ้งกระดอง นมปู ตัดแต่งขาปูแล้วจะเหลือใช้ได้เพียง 150 กิโลกรัม จากนั้นนำปูมานึ่ง ทอด แล้วนำไปตากแดดในกระโจมสามวัน แล้วเก็บสต็อกไว้ในโอ่ง ของขึ้นชื่อของจันทบุรีอีกอย่างหนึ่ง เปิดไฟสปอตไลต์ส่องไล่ความชื้น การอบโอ่งนี้ไม่ใช่เทคนิคการปรุงอาหารแต่เป็นการถนอมอาหารชนิดหนึ่ง ซึ่งจะอบไว้จนถึงเวลาแพ็กสินค้า เมื่อถึงเวลาก็นำมาอบลมร้อนอีกครั้งก่อนบรรจุลงกล่อง
ต้มยำโป๊ะแตกซอสมังคุดแต่ละกล่องจึงมีเรื่องราวอัดแน่นอยู่ในทุกสัดส่วน ทั้งวัตถุดิบ รสชาติอาหารพื้นถิ่น เทคนิคการปรุงและถนอมอาหาร รวมถึงการใช้โอ่งที่เป็นเอกลักษณ์ของจันทบุรีในการผลิตก็เป็นเสน่ห์ของอาหารจานนี้ เป็นอาหารที่ยิ่งได้รับรู้เรื่องราว ความอร่อยก็ยิ่งเพิ่มพูน
Suggestion
เสื่อจันทบูรสมเด็จฯ บนหม้อไฟ
ความพิเศษของรสมือจันท์อีกหนึ่งอย่างยังเป็นการหยิบเอาเรื่องราวที่มีคุณค่าทางใจและสะท้อนเรื่องราวของจันทบุรีมาใส่ไว้ในผลิตภัณฑ์ “ใครได้ยินชื่อจังหวัดจันทบุรีก็จะนึกถึงพลอยกับเสื่อที่เป็นเอกลักษณ์ เราเลือกเสื่อเพราะเราเติบโตมาจากคนบ้านนอก นอนเสื่อ เสื่อลายที่เราเอามาใช้นี้ สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7 ท่านได้ออกแบบลายเสื่อจันทบูรสมเด็จฯ เราก็เอาลายนี้มาเป็นแบบในบรรจุภัณฑ์”
การถักทอเสื่ออย่างพิถีพิถันได้เสื่อที่สวยงามมา อาหารที่บรรจุก็เช่นกัน ยิ่งเมื่อใช้ฝีมือใช้ความประณีตในกระบวนการและการร่วมมือกันของสมาชิกมารวมกับบรรจุภัณฑ์ที่สวยงามแล้ว ผลิตภัณฑ์ยิ่งมีคุณค่า นอกจากลายเสื่อดั้งเดิมสีแดงตัดดำที่ผสมผสานกับใบตองบนกระดาษคาดแล้ว บรรจุภัณฑ์ยังตั้งใจทำให้เป็นรูปทรงหม้อไฟเข้ากับต้มยำโป๊ะแตกออกมาเป็นผลิตภัณฑ์ที่สื่อความชัดเจน เป็นได้ทั้งของฝากและของกิน ซึ่งในส่วนการออกแบบบรรจุภัณฑ์นี้ เป็นการร่วมมือกันของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนฯ และ คิง เพาเวอร์ ไทย เพาเวอร์ พลังคนไทย
ความโดดเด่นของผลิตภัณฑ์นี้เองที่ทำให้กลุ่มวิสาหกิจชุมชนฯ ได้ขึ้นมาเป็นสินค้า OTOP พรีเมียมห้าดาว มีผู้ติดต่อส่งขายต่างประเทศ ทั้งออสเตรเลีย บรูไน และจีน และวางจำหน่ายใน คิง เพาเวอร์ ดิวตี้ฟรี ได้รับกระแสตอบรับและเสียงชื่นชมมากมาย ความสำเร็จอีกหนึ่งอย่างของการวางจำหน่ายไม่เพียงสร้างรายได้กลับคืนสู่สังคม เป็นรายได้ให้กับสมาชิกในกลุ่มเท่านั้น แต่ยังเป็นการประชาสัมพันธ์ เชิญชวนให้ผู้คนได้รู้จักตำบลคลองน้ำเค็ม ตำบลที่แฝงตัวอยู่ในจันทบุรี จนมีผู้คนหลั่งไหลเดินทางเข้ามาเยี่ยมชมกลุ่มและรู้จักชุมชนมากยิ่งขึ้น
ไม่เหลือทิ้งสักเสี้ยว สู่รายได้ของชุมชน
ของเสียคืออะไร กลุ่มวิสาหกิจชุมชนฯ แห่งนี้ไม่มี! ชิ้นส่วนของปูที่เหลือจากการตัดแต่งถูกนำไปหมักเป็นปุ๋มไคโตซาน ซึ่งมีโพแทสเซียมสูงช่วยในการเร่งเจริญเติบโตของพืช เป็นปุ๋ยใส่ต้นมังคุดให้ออกดอกผลงาม ส่วนมังคุดที่ขายไม่ได้ก็ถูกนำมาแปรรูปเป็นของกินเล่น เปลือกที่เหลือถูกนำมาเผาถ่านเป็นที่ดับกลิ่นตู้เสื้อผ้า เปลือกมังคุดสดๆ มีสารสำคัญช่วยป้องกันแบคทีเรียก็ถูกนำมาเข้ากระบวนการสกัด ผลิตเป็นยาพื้นบ้านใช้แก้คัน แก้เชื้อราจากวิถีชาวนาชาวสวนที่มักเป็นโรคน้ำกัดเท้า ทุกอย่างที่ผลิตเกิดขึ้นเป็นวงจรหมุนเวียนกระจายรายได้ให้แก่คนในชุมชน
“ให้คนทะเลขึ้นต้นไม้เก็บมังคุดเขาก็เก็บเท่าเราไม่ได้ ส่วนเราเป็นชาวสวนก็แกะปูได้ไม่เท่าคนทะเล” เรื่องราวการพึ่งพาอาศัยกันถูกบอกเล่าผ่านประโยคสั้นๆ จากคุณนิด คือหนึ่งในส่วนสำคัญของการกระจายรายได้สู่ชุมชน ในผลิตภัณฑ์หนึ่งๆ ไม่เพียงสร้างรายได้ให้กับสมาชิกในกลุ่มที่เข้ามาทำงาน แต่ยังรวมถึงการกระจายโอกาสสร้างรายได้ให้กับคนหลากหลายอาชีพ ชาวประมงขายปูติดอวน ชาวสวนก็เก็บมังคุดขาย ทำงานกันเป็นทีม จนมีผลิตภัณฑ์ในกลุ่มมากมายหลายสิบอย่าง
“เราทำยังไงให้คนในชุมชนมีรายได้ สามารถช่วยเหลือชุมชนได้ คนทำปู ทำสวน อย่างน้อยต้องมีกินมีใช้วันละ 350 บาท ตอนนี้กลุ่มเราผลิตสินค้ายี่สิบอย่างให้สามารถหล่อเลี้ยงชุมชน”
แม้สถานการณ์โควิด-19 จะระบาดจนรายได้หดหาย เงินเก็บสำรองของกลุ่มลดลงไปเป็นล้าน แต่ทุกคนในกลุ่มก็ยังมีความหวัง สร้างใหม่เก็บใหม่ มีคาเฟ่และสวนท่องเที่ยวที่มีสโลแกน ‘อิ่มก่อนค่อยกลับ’ เป็นแหล่งสร้างรายได้ช่วยเหลือ แต่ที่สำคัญกว่ากำไรคือการมอบความสุขกลับคืนให้คนที่เดินทางมาได้รับกลับไปและเพียงแค่มีคนรู้จักคลองน้ำเค็มมากขึ้นเท่านี้ คุณนิดและสมาชิกในกลุ่มวิสาหกิจชุมชนฯ ก็สุขใจแล้ว
“มันเป็นความภูมิใจของเรา ความที่เราสำนึกรักบ้านเกิด ถึงจะเป็นตำบลเล็กที่ไม่มีอะไรมากมาย แต่ก็มีความแน่วแน่อยากให้คนรู้จักตำบลของเรา ไม่ให้หายไปจากแผนที่แน่นอน”
ในวันนี้ ‘รสมือจันท์’ จากกลุ่มวิสาหกิจชุมชนคลองน้ำเค็มทันใจ ไม่ได้มอบแค่โป๊ะแตกแสนอร่อยให้ลองลิ้มชิมวัฒนธรรมอาหารพื้นบ้าน แต่ยังแฝงไว้ด้วยเรื่องราวของผู้คนอย่างสมบูรณ์ เป็นความสู้ชีวิต เป็นวิถีของคนพื้นถิ่นที่ทำให้ตำบลเล็กๆ ที่เกือบถูกหลงลืมนี้เต็มไปด้วยเรื่องที่น่าจดจำ
รสมือจันท์ (ROD MUE CHAN)
ที่ตั้ง: 53/2 ม.2 ต.คลองน้ำเค็ม อ.แหลมสิงห์ จ.จันทบุรี 22190
ข้อมูลสินค้าเพิ่มเติมที่ตลาดพลังคนไทย
คลิก: ROD MUE CHAN
สนใจสินค้าพลังคนไทย สามารถหาสนับสนุนได้ที่คิง เพาเวอร์ทุกสาขา
ชมความสนุกของรายการผจญไทย Chef From Home EP.1 – ปูอบโอ่ง
ปักหมุดจุดเช็กอิน-แชะรูป-ท่องเที่ยวใกล้เคียง
• หาดแหลมสิงห์ ชายหาดสีน้ำตาลอมแดงปนดินเลน เหมาะที่จะมานั่งชิลยามเย็น เดินชายหาดในวันพักผ่อนสบายๆ เก็บหอยริมหาด หรือนั่งรับประทานอาหารพร้อมหน้ากับคนรักและครอบครัว
• วัดคลองน้ำเค็มมาถึงตำบลคลองน้ำเค็มต้องไม่พลาดวัดคลองน้ำเค็ม ภายในมีอุโบสถอายุกว่าร้อยปี ได้รับการคุ้มครองจากกรมศิลปากร ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน เหมาะแก่การมาทำบุญเพื่อความเป็นสิริมงคล
• อุทยานแห่งชาติน้ำตกพลิ้ว อุทยานแห่งชาติที่มีพื้นที่กว่าแปดหมื่นไร่ ภายในอุทยานเต็มไปด้วยความอุดมสมบูรณ์ของพืชพันธุ์ สัตว์นานาชนิด อากาศเย็นสบายถนน ลาดยางตลอดสายสะดวกแก่การไปเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจ
